Thực hiện kế hoạch hoạt động năm 2021 của Tiểu ban Giáo dục nghề nghiệp (GDNN), thuộc Hội đồng Quốc gia giáo dục và Phát triển nhân lực; sáng ngày 22/10/2021, Tổng cục GDNN tổ chức buổi tọa đàm khoa học với chủ đề: Các giải pháp đào tạo nhân lực có kỹ năng nghề góp phần bảo đảm chuỗi cung ứng lao động, khôi phục sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế – xã hội”.

Buổi tọa đàm khoa học do TS. Trương Anh Dũng, Trưởng tiểu ban, Tổng cục trưởng Tổng cục GDNN chủ trì. Tham dự tọa đàm có Lãnh đạo các Vụ thuộc Tổng cục; đại diện các Vụ, đơn vị thuộc Bộ; đại diện các Hiệp hội, Doanh nghiệp lớn tại Việt Nam, các phóng viên báo chí và cơ sở GDNN trong toàn quốc. Trường Cao đẳng Du lịch Huế tham dự buổi tọa đàm bằng hình thức trực tuyến.

Phát biểu khai mạc. TS. Trương Anh Dũng cho biết: dịch Covid-19 đã tác động sâu rộng đến toàn thế giới về mọi lĩnh vực. Tại Việt Nam, tình hình suy giảm việc làm đang ở mức nghiêm trọng (giảm 22% trong vòng 48 năm trở lại đây). Có 21% doanh nghiệp được khảo sát có khả năng và nhu cầu tổ chức đào tạo lại cho nhân viên của họ. Việt Nam cần có những giải pháp để phục hồi, cải thiện trình trạng thiếu hụt lao động hiện nay. Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 01/7/2021 về một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19. Vào ngày 12/10/2021 vừa qua, Nghị quyết 128/NQ-CP Quy định tạm thời Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19. Nghị quyết nhấn mạnh về vấn đề lưu thông hàng hóa, khôi phục nguồn nhân lực lao động; trong đó có lực lượng được đào tạo lại. TS. Trương Anh Dũng đề nghị đại biểu, chuyên gia tập trung thảo luận vào 03 nội dung chính: 1) Tăng cương giải pháp khả thi, góp phần bảo đảm chuỗi cung ứng lao động; 2) Đẩy mạnh đào tạo, đào tạo lại cho người lao động theo tinh thần Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 01/7/2021 của Chính phủ; và 3) Đào tạo, đào tạo bổ sung cho người lao động theo tinh thần Quyết định số 1446/QĐ-TTg ngày 30/8/2021 Phê duyệt Chương trình “Đào tạo, đào tạo lại nâng cao kỹ năng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”.

Trình bày ngắn gọn báo cáo tình hình tại buổi tọa đàm, TS. Vũ Xuân Hùng, Vụ trưởng Vụ Đào tạo chính quy, Thư ký tiểu ban cho biết: Căn cứ vào tình hình hiện nay, Tổng cục GDNN đang xây dựng 02 phương án. Phương án 1 là đưa học sinh, sinh viên (HSSV) đi thực hành, thực tập, thi, kiểm tra kết hợp với hoạt động sản xuất, làm việc tại doanh nghiệp. Theo đó, đưa 500 nghìn HSSV cơ bản (năm 1, năm 2); 500 nghìn HSSV đã thành thạo kỹ năng (năm 2 hoặc năm 3) vào làm việc tại doanh nghiệp. Trong đó, riêng khu vực trọng điểm Đông Nam Bộ có khoảng gần 200.000 HSSV thuộc cơ sở giáo dục nghề nghiệp có thể tham gia tại doanh nghiệp.

Phương án 2 là tiếp tục đẩy mạnh tuyển sinh, tổ chức đào tạo ở các trình độ của GDNN. Theo đó, HSSV sẽ được vừa học vừa làm tại doanh nghiệp để đảm bảo hoàn thành chương trình đào tạo kết hợp với việc nâng cao kỹ năng, tay nghề.

Vũ Xuân Hùng nhấn mạnh, hai phương án trên có thể huy động được HSSV tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh trong bối cảnh COVID-19 đang cần người lao động, cũng như đảm bảo được mục tiêu nâng cao tay nghề cho HSSV. Cùng với đó là tăng cường đào tạo nghề cung ứng cho doanh nghiệp góp phần bảo đảm chuỗi cung ứng lao động, khôi phục sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế – xã hội.

PGS.TS. Trần Quốc Toản, Ủy viên tiểu ban, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, nhìn nhận việc thu hút người lao động quay trở lại là bài toán của chính sách. Để doanh nghiệp khôi phục sản xuất, một trong yêu cầu quan trọng nhất là người lao động quay trở lại sản xuất, điều này đặt ra nhiệm vụ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. “Hiện nay, số lượng lao động quay trở lại chưa được 100%. Vậy một dấu hỏi cần xem xét tại sao lao động không quay trở lại được 100%, lý do vì sao”, ông Toản đặt vấn đề.

Theo đó, ông Toản cho rằng việc khôi phục lại hoạt động doanh nghiệp cần 4 chính sách, đó là lao động nhập cư; chính sách xã hội và an sinh xã hội; y tế phòng chống dịch và thích ứng đào tạo; đào tạo lại nguồn nhân lực. Ông khẳng định, Chính phủ cần có Đề án đào tạo GDNN để thích ứng với tình trạng bình thường mới sau khi đại dịch được kiểm soát và kết hợp với công nghệ 4.0.

Bà Đỗ Thị Thúy Hương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, cho biết Việt Nam đang là địa điểm thu hút nhiều “ông lớn” về công nghiệp điện tử trên thế giới, có 6 công ty điện tử lớn nhất đã xuất hiện ở Việt Nam. Tuy nhiên, giống như các doanh nghiệp công nghiệp đang gặp phải là ngành công nghiệp điện tử thiếu lao động sau dịch.

PGS. TS. Dương Đức Lân, Ủy viên tiểu ban đề xuất cần phải thống kê, tổng hợp về kỹ năng còn thiếu của lao động, khảo sát nhu cầu và nên tổ chức đào tạo theo kiểu “hướng cầu”. Ông dẫn chứng, lao động tại các khu công nghiệp chưa được gọi là lao động lành nghề hay có tay nghề cao, bởi họ chỉ thực hiện một phần công đoạn trong dây chuyền bằng một vài động tác và mang tính lặp đi lặp lại.

Đại diện Sở LĐ-TB&XH TP.HCM cho biết các doanh nghiệp sản xuất ở ngành công nghiệp chế biến, chế tạo có nhu cầu tuyển dụng lao động rất lớn để đáp ứng các đơn hàng cho 3 tháng cuối năm. Chủ tịch Hiệp hội các Doanh nghiệp Khu công nghiệp TP.HCM cho hay: đợt dịch vừa qua khiến 800 nhà máy trong khu công nghiệp phải đóng cửa, 700 nhà máy thực hiện 3 tại chỗ, – chủ yếu là các doanh nghiệp FDI do không thể để đứt gãy sản xuất, mất chỗ đứng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo đó, các doanh nghiệp phải thuê khách sạn, tốn thêm chi phí để thuê chỗ ở cho công nhân.

“Đến ngày 22/10, 91% doanh nghiệp của khu công nghiệp đã trở lại hoạt động trong trạng thái bình thường mới, với 70% lao động trở lại làm việc, còn 100.000 lao động ở tỉnh xa chưa trở lại”, ông Bé cho biết và mong muốn cần có chính sách để đưa người lao động trở lại làm việc.

Đại diện lãnh đạo Tổng công ty cổ phần Tân Cảng Sài gòn cho biết tầm quan trọng và cần thiết của việc chuyển đổi lao động tạm thời hiện nay. Bà khuyến nghị cần tập trung đào tạo cho nhân lực thuộc ngành y tế và du lịch, bởi trong tương lai nên phát triển loại hình du lịch kết hợp chăm sóc y tế và sức khỏe.

Đại diện tập đoàn khách sạn Mường Thanh cũng nếu ra những khó khăn, vướng mắc, và một số đề xuát, kiến nghị đối với việc hỗ trợ, đào tạo lại cho lao động trong lĩnh vực khách sạn, du lịch, lữ hành…

TS.Trương Anh Dũng cho rằng Việt Nam cũng như nhiều quốc gia trên thế giới đang gặp phải tình trạng khi dịch COVID-19 xảy ra thì tỷ lệ thất nghiệp rất lớn, lao động rời thị trường nhiều. Ngược lại khi kinh tế phục hồi, doanh nghiệp sản xuất trở lại thì thiếu hụt lao động xảy ra.

Trong bối cảnh này, ông Dũng cho rằng doanh nghiệp cần nhân lực có kỹ năng nghề, cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần doanh nghiệp để giúp HSSV thực hành. Điều này cần sự chung tay của cả các cơ quan quản lý Nhà nước.

“Chúng ta cần chung tay để tìm lời giải góp phần tránh đứt gãy nguồn cung lao động, nghiên cứu triển khai thực hiện chính sách phát triển lao động nghề, tăng cường giải pháp đào tạo nghề cung ứng cho doanh nghiệp, đẩy mạnh đào tạo nâng cao kỹ năng nghề cho người lao động đang được triển khai, đào tạo lại cho người lao động đáp ứng Cách mạng công nghiệp 4.0”, ông Dũng nhấn mạnh.

Kết luận tại buổi tọa đàm, TS. Trương Anh Dũng kiến nghị một số nội dung trong phạm vi đào tạo GDNN – đảm bảo chuỗi cung ứng lao động. Khoanh vùng rõ phạm vi, đối tượng cụ thể, xoay quanh 03 nội dung chính đã được đề nghị thảo luận từ đầu buổi tọa đàm.

Ông Dũng khẳng định, cần xác định rõ hai yếu tố cung và cầu. Tiểu ban GDNN đã có nghiên cứu và bổ sung nội dung về một công cụ nghiên cứu của ILO trong tài liệu tọa đàm. Tập trung đào tạo theo tinh thần Nghị quyết 68/NQ-CP ngày 01/7/2021 của Chính phủ và Quyết định số 23/2021/QĐ-TTg ngày 07/7/2021 của Thủ tưởng Chính phủ. Mục đích chính là hỗ trợ cho đơn vị sử dụng lao động. Do nhiều lý do khách quan và chủ quan, công tác triển khai chưa được như mong muốn; phản ứng nhanh về xây dựng chính sách, nhưng phần hướng dẫn sử dụng, vấn đề về thông tin, truyền thông đến với Doanh nghiệp và các cơ sở GDNN còn chậm.

Nội dung kết luận cuối cùng là triển khai việc đào tạo, đào tạo lại theo tinh thần Quyết định số 1446/QĐ-TTg ngày 30/8/2021. Việc triển khai thực hiện vẫn chưa được bao quát, chỉ mới trong phạm vi nhỏ. Bên cạnh việc rà soát, thì vấn đề dự báo là một vấn đề rất cần thiế (ví dụ nghề du lịch, điện tử…). Ngoài ra, cần thay đổi tư duy của lãnh đạo các cơ sở GDNN, giảng viên từ đào tạo chính quy tập trung thành phi tập trung. Các trường tư, doanh nghiệp thay đổi và thích ứng rất nhanh, còn các đơn vị công lập vẫn còn chậm. Thay mặt Ban tổ chức, TS. Trương Anh Dũng cảm ơn và ghi nhận, tiếp thu các ý kiến tham góp, thảo luận tại buổi tọa đàm và sẽ tổng hợp trình lãnh đạo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội và Chính phủ.

Bài ảnh: Phòng Đào tạo, Quản lý khoa học và Hợp tác quốc tế.